Нов извор на моќ за Ромите во Европа

2873

Повеќе од една деценија, Фондацијата Отворено Општество го поддржува појавувањето на новата генерација на Роми за да водат трансформативна промена за нивните заедници. Денес имаме повеќе дипломирани/образовани Роми од било кога, и никогаш досега немало толку можности за нивен развој. Сепак, не се случи целосно соодветно зголемување на моќта и влијанието на раководството на Ромите. Затоа, ние Ромите треба да се запрашаме: како можеме да ја искористиме оваа можност без преседан и да овозможиме овој непроценливо лидерство да стане иден извор на моќ за Ромите во Европа?

Во 2005 година, бевме пионер за поддршка на младите Роми преку Програмите за пристап до Ромите во Централно – Европскиот Универзитет и преку програмата за стажирање за Ромите во Европската комисија. Оттогаш, Отворено Општество има поддржано повеќе од 13.000 стипендии за Роми студенти преку Ромскиот Едукативен Фонд, повеќе од 300 дипломирани Роми преку програмата Roma Аccess Program, повеќе од 300 стажанти во европските институции, повеќе од 300 можности за развој на лидерство преку нашата „Барвалипе Школа” и повеќе од 200 стипендии за унапредување на нови идеи за зајакнување на ромското лидерство. За среќа, и други почнаа да ги поддржуваат можностите за вклучување и ангажирање на младите Роми.
И покрај овие достигнувања, инвестициите во високото образование и тренинзите сѐ уште не дадоа значително влијание врз јачината и ефективноста на водството на Ромите од две главни причини. Прво, бројот на дипломирани студенти од ромските универзитети сè уште е релативно мал, а зголемените можности за поединци ги оддалечиле истите од јавниот и политичкиот живот. Второ, неодамнешната работа на Фондацијата Отворено Општество и други покажа дека траекторијата од стипендирање до јавно водство не се случува само преку академска или неформална обука. Од суштинско значење е да се обезбедат академски и лидерски можности за ангажман, кои се усогласени едни со други и со поширокото поле. Меѓутоа, голем број на фактори ги формираат можностите за младите Роми да преземат улоги во јавното водење на заедниците.
Расистичкото наследство во Европа и драматичен пораст на популизмот, екстремизмот и теророт против ромските заедници го влошува чувството на ромскиот идентитет. Општ дискурс е дека ромската заедница е составена од проблематични луѓе – нееднакви и не се европски – па дури и ако се европски, тие се некако помалку Европејци од останатите. Иако ова ја зајакнува решеноста на некои млади Роми да се борат, од друга страна истото прави притисок на многу млади Роми да се чувствуваат запоставени.
Покрај тоа, политичката и интелектуалната елита се генерално неподготвени или неспособни да ги препознаат овие реалности, оставајќи екстремно десничарски партии да процветаат. Како последица на тоа, многу млади Роми се плашат и се помалку мотивирани да се вклучат во социополитички живот во име на нивните заедници.
Социо-културните системи во Европа промовираат норми за успех кои што водат до индивидуалистички аспирации, а многу млади Роми се исто така погодени од таквата култура. За оние кои потекнуваат од ромските заедници, доминантната култура на индивидуализмот често пати доаѓа да ја замени културата на сочувство како и личните, семејните и комуналните односи. Но, постојните системи на награди, статус и влијанија се неповолни за младите Роми. Ова е придружено со големо ниво на нееднаквост во пристапот до професионално вработување и поврзаниот статус на средната класа. Оттука, без оглед на нивниот индивидуален успех, без оглед на стекнатото образование, тие обично се сметаат дека не се доволно добри и не се прифаќаат како еднакви учесници во јавниот и политичкиот живот.

Сегашното ромско лидерство го реализира потенцијалот на младите Роми, но сè уште овој потенцијал не е целосно искористен. Се соочува со тоа предизвикот да остане отпорен и да гледа напред, додека се обидува да се справи со значително помалку поддржувачки опкружувања во општеството, политиката и кога станува збор за финансирањето. Дури и кога ромските водачи се подготвени и способни, тие немаат ресурси да го препознаат и негуваат лидерството меѓу ромските дипломирани студенти. И скоро и да нема достапно финансирање на располагање кое би обезбедило различни програми за лидерство.

Што ние можеме да направиме за да го промениме ова?

Вклучување и ангажирање на посветени и талентирани високообразовани Роми.
Мораме да стигнеме до колку што е можно повеќе од нашите млади луѓе, да им помогнеме да се вклучат со нивните генерации и да создадат споделени искуства со цел да го отклучат својот лидерски потенцијал. Мораме да се концентрираме на оние кои навистина се грижат за прашањата кои влијаат врз нашата заедница, на оние кои имаат желба за академска и лидерска екселенција и на оние кои се подготвени да преземат ризик од водење трансформативни промени во нивните заедници.

Изградете чувство за колективна цел.
Мораме да ја поддржуваме секоја наша нова генерација на млади Роми, да разбереме како станавме тоа што сме денес, во разбирањето на тоа дека претходно сме се образувале.

Мора да ја поддржуваме секоја нова генерација на нашите млади во разбирање како станавме кои сме денес, со разбирање дека пред да отидеме во училиштата и универзитетите, да се вработиме и пред да добиеме статус, имаше луѓе кои нè поддржуваа и се жртвуваа со цел сето ова да стане можно. Таквите знаења можат да помогнат секоја генерација да се поврзе и да остане посветена на своите предци со тоа што младите од таа генерација ќе стануваат попаметни и посилни во зачувување на нашата единственост, ќе работаат во одржување и развивање на нашата колективна агенција и ќе се стремат кон се повеќе. Ова исто така ги поддржува оние кои се посветени и подготвени да преземат лидерски улоги во креирањето на наратив што се базира на историските достигнувања на ромското раководство, ја покажуваат својата самодоверба во припадноста на Ромската заедница и предвидува позитивна иднина за нашите заедници.

Изградете лидерска доверба.
Наместо да ги дефинираме лидерите како луѓе на позиции на формална власт, ние треба да промовираме релационо лидерство. Мора да создадеме можности за новата генерација да совлада пет лидерски способности: 1) водење на про-ромски иницијативи за застапување ― преговори и добивање заложби од главните креатори на политики и политички актери; 2) водење луѓе – организирање врсници и други граѓани за колективно дејствување; 3) водење на јавното мислење — користење целна комуникација преку традиционални и дигитални стратегии за градење на позитивни перцепции за Ромите, одржување на поддршката меѓу клучната публика и поддршка на колективните заложби за застапување; 4) водење истражувања и политички иновации – генерирање и користење на легитимни докази кои обезбедуваат најверодостојни проценки на политиките и решенија за политики; и 5) водење и управување со граѓански и политички кампањи – распоредување на најефикасните стратегии и тактики за победа на избори и кампањи кои даваат резултати.

Изградете заедница за поддршка.
Ние мора да ги негуваме групите на ромската младина, наведувајќи ги најверодостојните и најефикасните ромски гласови за да го поддржат нивниот развој и ангажман. Оваа заедница за поддршка треба да обезбеди можности за нашите млади да искусат и да придонесат за реални политички и политички процеси; да се вклучат со други кои се веќе поставени на политичката сцена; да заземе позиции во ромските организации, влади, тинк-тенк организации и меѓународни организации; и да започнат со формирање на нови групи и движења.
Живееме во време кога се појавува нова енергија кај нашите млади. Ние треба да ја искористиме оваа можност и да ги поддржиме колективните аспирации на младите Роми да го предизвикаат т.н. статус – кво. Ако негуваме нови и храбри гласови на начин што ќе ги инспирираат другите да се приклучат во колективната борба, нашата моќ да донесе промени за нашите заедници ќе биде поголема од кога било досега.

Автор: Менсур Халити – Директор на оддел при Канцеларијата за ромски иницијативи, одговорен за областите на Ромите и демократијата и ромското управување.
https://romanistudies.ceu.edu/new-source-power-europes-roma-mensur-haliti-division-director-open-society-roma-initiatives-office?fbclid=IwAR1dNW39bgWJAKeZfWaZmyQrFKSdVzyvRg1kAmv8LzcYx-Rx6StwWlOdPX8