47-годишна Елена, социјален работник, била неутрализирана односно стерилизирана против својата волја како млада жена. Таа е една од четирите Чешки Ромки кои се жртви на присилна стерилизација, кои тие ги раскажуваат своите приказни во претставата насловена „Приказни кои (никогаш) не започнуваат“. Претставата премиерно беше изведена во Острава, град во Чешка со голема ромска заедница. Систематската стерилизација на жените Ромки без нивна целосна и информирана согласност со цел намалување на високите стапки на наталитет – беше државна политика во поранешна Чехословачка за време на комунизмот. Практиката беше официјално прекината во 1993 година, но според информациите на Европскиот центар за права на Ромите (ERRC), практиката продолжи и во текот на 1990-тите и 2000-тите години, последниот познат случај во Чешката Република се случи во 2007 година. Повеќе од 10 години, Елена е активна во групата за жени Ромки кои го поставија ова прашање на агендата и успешно се бореа за да престане со присилната стерилизација во Чешка Република. Тие исто така бараат компензација за она што им е направено. „Но, тука не станува збор само за пари. Тука станува збор за признавање дека нашите права се повредени “, вели Елена.
47-beršengi Elena, socijalnikano bukarno sas neutralizirime ja pošukar vakerdo sterilizirime mujal piri mangin sar terni đhuvli.
Voj si jek tar štar đuvla Češkake Roma save sas viktimija (žrtve) tar na mangli serilizacija, ola vakerna pere nakhle vaktija ani Teatreski performansa savi sas anavkerdi ,, Paramis savi valani ten a ovella tavdipe nikana” akaja Teatareski performansa kheldi sas ani dis Ostrava-Češka, thaneste savo maj baro numero đjivdinena Roma.
Sistematikani steriliyacija Romane đjuvlenge bi olengiri sasti informativnikano ikerkeripe čhinavgapes e uče pire tar nataliteto –savi sas sar raštraki politika tar čirutno Čehoslovako komunizmo.
Aso akaja praktika sas činavdi ano 1993 berš, numa telal informacie tar ERRC, vakerlapes akaja praktika tavdinga thaj đji ano 1990 ta, thaj 2000 –ta berša, aso sar paluno resaripe sas dikhlo ano 2007 berš.
Pobuter tar 10 berša, Elena aktivno kerla buti e Romane đuvlensar save čivena e asavke pučhina ano pere agende thaj šukareste marenapes mujal akava resipe te na kerelpes zorjaja sterilizacija e Romane đuvlenge ani Republika Češka.
Hazri kerga: Erđan M.-Roma Press
(Hramipe lendo thano tar www.aljazeera.com)
