Ромите, кои мигрирале од Индија пред повеќе од 1.500 години, со векови се во Русија, иако првото споменување на нив во хрониките и официјалните документи датира од почетокот на 18 век. Николај Лекарев, музички директор на театарот “Ромен”, кој ја организираше музиката и компонира некои песни во “Грушенка”, изјави за “Москва тајмс” дека Ромите во својата руска империја донесоа своја музика со источните тоналии, но со текот на времето почнаа да се асимилираат музиката и културата на луѓето меѓу кои живееле. Во Русија, “Романи создадоа уникатна синтеза на антички руски мелодии и свои песни, во комбинација со големиот интензитет на чувство и карактеристични вокални текови”. Во Москва, на ромските пејачи не им беше дозволено да настапат во градот, па затоа пееја и танцуваа во клубови и ресторани “надвор од Москва”, на места како ресторанот “Јар” во Петровскиот парк. Јар сè уште постои денес – помеѓу станиците на метрото Белорусскаја и Динамо – во хотелот Советски. И од 1969 година, хотелот исто така е дом на театарот Ромен (основан во 1931 година), кој ја сочувал советската класична орнаментика и одлична акустика.

Kana ki Moskva-dikhen so si but unikatno bašh I Moskva, akalaj tane o parole savensar thane akarde  e dizutne numa thaj e turistija  te kuven ando teatro ko Kreml.

Rusijake akava thano o nevo barvalipe saveja pherelapes  nevutne muzikane teatreskere khelibnaja, numa odoleja sikavena thaj o baro barvalipe akale puvjako.

E Roma save kerge migriribe  thar i Indija  anglal pobuter 1500 berša, thaj but berša đhivdinena ki Rusija, numa vareso so olengere dokumentoja  akate iklovena pali o 18 veko. Nikolaj Lekarev, muzikano direktori  ko teatar Romen, savo ikerela telal lesko vas  i muyika thaj komponiribe  thar disave gilja ki khelin thar ,,Grušenka vakerga baši i patrin Moskva tajms, aso e  Roma  ki piri Rusijaki imperija  ange pumari muzika  purabale tonaliteteja , numa  nakhibnaja o vakti  tavdinga thaj olengiri asimilacija  upral olengiri muzika thaj kultura maškar ko manuša savensar đjivdinge.

Ki Rusija ,,Romani, lačharena  unikatnikani sinteziteto ko iloskoro ikeripe  thaj tharo karakteristikane  vokalnikane  resarina.

Khi Moskva but berša e Romane gilavutnenge na sine muklo te ovelen manifestacija ki dis, thaj odoleske vn khelena sas thaj gilavena sas  ko kluboja,  restoranija  avrijal thari Moskva, thaj odova ko thana penđarde sar so sine ,,Jar” ,,Petrovesko parko“ Aso o Jar panda isi asavke kupe Roma save šhaj araklagvena,  ko trafike maškar Belorusija  thaj ko Dinamo-moteli  Sovetsko.

Numa thar 1969 berš, ko jekh pobuter  vi o hotelija  ovena o teatrija e Romenge, thaj akava hoteli ko vakti thar 1931 berš ovela  penđardo ko sovetsko  klasikani  ornamentika thaj šukar akustika šunibaske e šukar vokalija thar Romane hangoja.

Hazri kerga:Nedmedin A.-Roma Press

Во пресрет на најголемиот ромски празник на Ѓурѓѓан во Ниш, синоќа беше отворен ромски културен центар. Тоа е првата институција во Србија која се занимава со зачувувањето на ромската култура, а во исто време го остварува и својот долгогодишен сон. Без култура, нема нација или иднина, но ниту минатото, велат Ромите, велат дека отворањето на Ромскиот културен центар за нивната заедница е одличен ден. Конечно, институционални нешто што Рим може да резултира во контекст на европскиот систем на културните вредности на основаноста на барот кој ќе всушност се што Ромите се, вели Зоран Tairović, сликар.”Ние нема да зборуваме за играта и песни, но ние ќе се разговара за елементи на животот на домувањето, образованието, или култура во однос на идентитетот Ние ќе мора да се справи со и архивски”, вели Осман Балиќ, директор ЈУРОМ центар. “Не само за зачувување на културното наследство, јазик, традиција, култура воопшто, отколку да придонесе и да се подобри, бидејќи ретко кој народ па дели судбината на српскиот народ, како и за нашите Роми”, вели Дарко Булатовиќ, градоначалникот на Ниш. Речиси 150.000 Роми живеат во Србија, помалку од 8.000 во Ниш, но многумина веруваат дека има најмалку двојно повеќе.

Ko anglalipe e biđjukoske e Romengoro Herdelezi  ko Niš, erati sine puterdo  o Romano kulturakoro  centrumi. Odova si i jekto  institucija  ki Srbija savi ikerelapes  e Romane kulturaja, numa hem ko vakti  lačharela thaj piro  bute beršengoro  suno.

Bi kulturako, nane nacija nane identiteto, vakerena e Roma,  bašh o putribe akava centrumi  bašh olengiri kedin sar Roma si tharo baro importatno thaj akava dive ka ovel ikerdo ki olengiri sama.

Maj pallal te kerelpes diso institucionalnikane  e Romenge, šhaj te kerelpes  rezultiribe ko konteksti  thar europako  sistemo thaj kuturakere bajrovina, akava ka ovel funda bašh odova sikavkeripe e Romen, thaj akava sas  de  fakto numa hem de jure  te araklagovel ki mapa  thar kulturake anlaribe  thaj promoviribe, vakerga oZoran  Tairovič.

Amen nane te kera lafi bašh o bare ikerina thar internacionalna organizacie thaj o Nacionalnikano konsili e Romengoro , save denge havlaribe putribaske ko jekh asavke instutucie thaj ko avera dizja. Niš ka puterl ole akava Kulturako kher e Romenge ani Srbija, thaj odoleske ulavela lovengoro ikeripe 3,6 milionija  dinarija.

Amen nane te kera akana lafi bašhi I kehlin thaj I Romani gili, numa akate ka kerelpes lafi  phanle baši e Romengoro kherutnipa, edukacija, kultura  phanle amare identiteteja,  thaj sad ova ka pandamen podaokonsar thaj arhivake buti keribnaja, vakerela Osman Balik direktori ko JUROM-CENTRUMI.

Aso o šerutno tharo NIŠ vakerela, upral so valani amen te ikera amare dizutnen, thaj olengro identiteti, čhib thaj kultura, valani ted a amender sa čačibnaske odova te resara, soske  but si hari aver etnikani kedin te ulavel amensar e Srbonensar jekhajek sudbina, vakerela  o šerutno kotar o Niš- Darko Bulatovik.

150.000 milja Roma đjivdinena andi Srbija, maj hari 8.000 milja ando Niš, numa e organiyacie vakerena so vi akava podatok nane valanutno, soske olengoro  gndipe phanle e numeroja thano but pobaro.

Hazri kerga: Erđan M.-Roma Press